Władysław Zamoyski 

Życie

„Całe mienie swoje, cały trud życia swego składa w ofierze: Bogu na chwałę, Polsce i przyszłym jej pokoleniom na pożytek”. Takie słowa padają w kazaniu ks. Arkadiusza Lisieckiego wygłoszonym w kolegiacie kórnickiej podczas pogrzebu Władysława Zamoyskiego. Ten ostatni właściciel dóbr kórnickich i zakopiańskich, który cały swój majątek ofiarował narodowi polskiemu, odchodzi z tej ziemi w wieku 71 lat, po niezwykle pracowitym i pełnym poświęceń życiu.

Rodzi się 18 listopada 1853 roku w Paryżu, w rodzinie Władysława i Jadwigi z Działyńskich i na chrzcie świętym otrzymuje imiona: Władysław Zygmunt Jan Adam Karol. Po wyjeździe rodziców do Turcji na początku 1854 roku, maleńki Władysław pozostaje pod opieką dziadków. W 1855 roku zamieszkuje wraz z rodzicami w gmachu Biblioteki Polskiej na Wyspie św. Ludwika w Paryżu, przebywając także, co jakiś czas, w Kórniku. W 1862 roku odbywa z ojcem podróż do Rzymu i uczestniczy w spotkaniu z Ojcem św. Piusem IX. Jako dziecko często poważnie choruje i również w czasie choroby – 30 stycznia 1865 roku – przyjmuje w domu Pierwszą Komunię Świętą. Dwa lata później uczestniczy wraz z rodzicami w narodowej pielgrzymce Polaków do Watykanu, podczas której bierze udział w kanonizacji św. Jozafata Kuncewicza i publicznej audiencji Ojca św. Piusa X.

Po ukończeniu edukacji na poziomie liceum, rozpoczyna w 1875 roku dobrowolną służbę w armii francuskiej. W czasie tej służby podejmuje kilkukrotnie, ostatecznie nieudane, próby odbycia studiów w paryskiej École Polytechnique. W kwietniu 1879 roku jako członek delegacji francuskiej wyjeżdża do Sydney na Wystawę Powszechną. Tam, wiosną 1880 roku, dowiaduje się o śmierci stryja Jana Działyńskiego, który zapisał mu dobra kórnickie. Rok później opuszcza Australię i podczas dwumiesięcznej podróży przez Pacyfik zatrzymuje się na Nowej Zelandii oraz na Tahiti, gromadząc bogate zbiory etnograficzne. W maju 1881 roku przybywa do Stanów Zjednoczonych, skąd odpływa do Europy i 28 sierpnia tegoż roku przybywa do Kórnika wraz z matką Jadwigą i siostrą Marią.

 

W naszym Kórniku

Jako właściciel dóbr kórnickich podejmuje liczne dzieła społeczne i gospodarcze, kontynuuje prace edytorskie Jana Działyńskiego i wspiera matkę, która w czerwcu 1882 roku otwiera w Kórniku Zakład Kórnicki – Szkołę Domowej Pracy Kobiet. Na początku grudnia 1885 roku, na skutek tzw. rugów pruskich, Zamoyscy jako obywatele francuscy, muszą opuścić teren państwa pruskiego i wyjeżdżają do Paryża, by w czerwcu 1886 roku osiąść w Galicji. Wybuch I wojny światowej zastaje Władysława oraz jego matkę i siostrę w Paryżu. Stamtąd Zamoyski wspiera formowanie kompanii kórnickiej w 1918 roku. Do Kórnika wraca 23 maja 1920 roku, energicznie przystępuje do uporządkowania spraw majątkowych i gospodarczych oraz finalizacji, podjętego jeszcze w 1912 roku w Paryżu, zamiaru utworzenia fundacji. Do historii przechodzi dzień 20 czerwca 1924 roku, kiedy hrabia Władysław Zamoyski podpisuje w Sądzie Powiatowym w Śremie akt rejentalny zrzeczenia się całego majątku na rzecz fundacji, która ostatecznie powstaje 30 lipca 1925 roku mocą ustawy sejmowej. Dzieje się to już po śmierci Władysława Zamoyskiego, który umiera 3 października 1924 roku. Pogrzeb Fundatora odbywa się 6 października, a trumna z jego zwłokami zostaje złożona w podziemiach kórnickiej kolegiaty obok trumny matki.

Międzynarodowy konflikt o Tatry

W maju 1889 roku Władysław nabywa na licytacji w Nowym Sączu dobra zakopiańskie. Czekają go jednak jeszcze długie procesy w sprawie ustalenia granic jego posiadłości. Najpierw w 1902 roku trybunał międzynarodowy oddala pretensje Węgier i przyznaje Galicji prawa do Morskiego Oka i jego okolic. Kolejny, trwający 7 lat proces o granicę między swymi dobrami a dobrami księcia Hohenloe, wygrywa Zamoyski w 1909 roku i staje się pełnoprawnym właścicielem spornego obszaru. Granice jego posiadłości staną się po I wojnie światowej granicami odrodzonej Rzeczypospolitej.

Dokonania

  • zakłada wodociągi w Zakopanem
  • przyczynia się do budowy linii kolejowej Chabówka-Zakopane
  • prowadzi racjonalną gospodarkę leśną zalesiając zdewastowane i pozbawione drzew stoki tatrzańskie
  • udostępnia bratu Albertowi (Adamowi Chmielowskiemu) teren i drewno na budowę klasztoru i kaplicy na Kalatówkach
  • wspiera wydatnie Szkołę Domowej Pracy Kobiet, przeniesioną ostatecznie do Kuźnic, gdzie przetrwała do 1949 roku
  • przekazuje dobra kórnickie wraz z biblioteką oraz dobra zakopiańskie Narodowi Polskiemu

Opracowanie prof. Władysław Chałupka 

Zdjęcia ze zbiorów PAN Biblioteki Kórnickiej

Senat ustanowił rok 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego

„W uznaniu wielkich zasług i życia oddanego w całości Narodowi Polskiemu, które również dziś stanowią wzór nowoczesnej patriotycznej postawy i poświęcenia dla dobra wspólnego, w setną rocznicę śmierci tego wybitnego Polaka Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego” .

Media

Galeria parafialna

Zapraszamy do oglądnia galerii z uroczystości, obiektów, miejsci scen z życia z naszej parafii.

Kuchnia Plebana

Kurczak na dwa sposoby? Babeczki z truskawkami? Pleban Greg i mama Benia zapraszają do wspólnego gotowania.

Scroll to Top