Życie
„Całe mienie swoje, cały trud życia swego składa w ofierze: Bogu na chwałę, Polsce i przyszłym jej pokoleniom na pożytek”. Takie słowa padają w kazaniu ks. Arkadiusza Lisieckiego wygłoszonym w kolegiacie kórnickiej podczas pogrzebu Władysława Zamoyskiego. Ten ostatni właściciel dóbr kórnickich i zakopiańskich, który cały swój majątek ofiarował narodowi polskiemu, odchodzi z tej ziemi w wieku 71 lat, po niezwykle pracowitym i pełnym poświęceń życiu.
Rodzi się 18 listopada 1853 roku w Paryżu, w rodzinie Władysława i Jadwigi z Działyńskich i na chrzcie świętym otrzymuje imiona: Władysław Zygmunt Jan Adam Karol. Po wyjeździe rodziców do Turcji na początku 1854 roku, maleńki Władysław pozostaje pod opieką dziadków. W 1855 roku zamieszkuje wraz z rodzicami w gmachu Biblioteki Polskiej na Wyspie św. Ludwika w Paryżu, przebywając także, co jakiś czas, w Kórniku. W 1862 roku odbywa z ojcem podróż do Rzymu i uczestniczy w spotkaniu z Ojcem św. Piusem IX. Jako dziecko często poważnie choruje i również w czasie choroby – 30 stycznia 1865 roku – przyjmuje w domu Pierwszą Komunię Świętą. Dwa lata później uczestniczy wraz z rodzicami w narodowej pielgrzymce Polaków do Watykanu, podczas której bierze udział w kanonizacji św. Jozafata Kuncewicza i publicznej audiencji Ojca św. Piusa X.
Po ukończeniu edukacji na poziomie liceum, rozpoczyna w 1875 roku dobrowolną służbę w armii francuskiej. W czasie tej służby podejmuje kilkukrotnie, ostatecznie nieudane, próby odbycia studiów w paryskiej École Polytechnique. W kwietniu 1879 roku jako członek delegacji francuskiej wyjeżdża do Sydney na Wystawę Powszechną. Tam, wiosną 1880 roku, dowiaduje się o śmierci stryja Jana Działyńskiego, który zapisał mu dobra kórnickie. Rok później opuszcza Australię i podczas dwumiesięcznej podróży przez Pacyfik zatrzymuje się na Nowej Zelandii oraz na Tahiti, gromadząc bogate zbiory etnograficzne. W maju 1881 roku przybywa do Stanów Zjednoczonych, skąd odpływa do Europy i 28 sierpnia tegoż roku przybywa do Kórnika wraz z matką Jadwigą i siostrą Marią.
W naszym Kórniku
Międzynarodowy konflikt o Tatry
W maju 1889 roku Władysław nabywa na licytacji w Nowym Sączu dobra zakopiańskie. Czekają go jednak jeszcze długie procesy w sprawie ustalenia granic jego posiadłości. Najpierw w 1902 roku trybunał międzynarodowy oddala pretensje Węgier i przyznaje Galicji prawa do Morskiego Oka i jego okolic. Kolejny, trwający 7 lat proces o granicę między swymi dobrami a dobrami księcia Hohenloe, wygrywa Zamoyski w 1909 roku i staje się pełnoprawnym właścicielem spornego obszaru. Granice jego posiadłości staną się po I wojnie światowej granicami odrodzonej Rzeczypospolitej.
Dokonania
- zakłada wodociągi w Zakopanem
- przyczynia się do budowy linii kolejowej Chabówka-Zakopane
- prowadzi racjonalną gospodarkę leśną zalesiając zdewastowane i pozbawione drzew stoki tatrzańskie
- udostępnia bratu Albertowi (Adamowi Chmielowskiemu) teren i drewno na budowę klasztoru i kaplicy na Kalatówkach
- wspiera wydatnie Szkołę Domowej Pracy Kobiet, przeniesioną ostatecznie do Kuźnic, gdzie przetrwała do 1949 roku
- przekazuje dobra kórnickie wraz z biblioteką oraz dobra zakopiańskie Narodowi Polskiemu
Opracowanie prof. Władysław Chałupka
Zdjęcia ze zbiorów PAN Biblioteki Kórnickiej
Senat ustanowił rok 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego
„W uznaniu wielkich zasług i życia oddanego w całości Narodowi Polskiemu, które również dziś stanowią wzór nowoczesnej patriotycznej postawy i poświęcenia dla dobra wspólnego, w setną rocznicę śmierci tego wybitnego Polaka Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego” .